 |  |  |  |
|---|---|---|---|
 |  |
ТАҚСАЙ АРХЕОЛОГИЯЛЫҚ КЕШЕНІ
Орал қаласынан шығыс, оңтүстік-шығыс бағытта 50 км жердегі Тақсай теміржол стансасы (Батыс Қазақстан облысы, Теректі ауданы) маңында орналасқан. Тақсай-1–5 деп аталған обалар тобын құрайтын ескерткішті алғаш 2012 ж. Я.А. Лұқпанова басқарған археологиялық отряд ашады. Сол жылы Тақсай-1 қорымында қазба жұмыстары басталады.
Тақсай 1–3 тобындағы обалар 2015–2017 ж.ж. аралығында зерттеледі. Зерттеу нәтижелері оба үйіндісінің астында бұрынғы жер бетінде ағаштан салынған күрде лі шатырлы құрылымның барын және жерлеу орнында рәсім өткізуде пайдаланылған заттардың көп болғандығын көрсетеді. Бұл жерлеу орындары ерте темір дәуірінде Батыс Қазақстан жеріне қоныстаған көшпелілердің әскери ақсүйек, абыз және тайпа көсемі өкілдеріне тиесілі болған.
Тақсай-1 – ерте көшпелілер мен кейінгісармат кезеңдерінің жерлеу дәстүрі мен заттай мәдениетінің тамаша материалдарын берген сирек кездесетін ескерткіштердің бірі. Қорым алты топырақ үйіндісінен тұрады, №1, 2 обалар үлкендері, олардың биіктіктері шамамен – 4 м, диаметрлері – 70 м. №3–6 обалар апатты жағдайда, үсті жыртылған, жойылып кету сатысында тұрған ескерткіштер. №6 обаға жүргізілген қазба жұмыстарының нәтижесі әлемдік деңгейдегі жаңалық болды.
№6-шы обаның биіктігі – 1 м, диаметрі – 41 м. Жерлеу құрылымы ортасында орналасқан қабір шұңқырының үстіндегі ағаштан салынған құрылыстан, оның айналасындағы қызыл түске дейін күйген саз дуалдан және обаның шетіндегі материктік топырақтан жасалған екі шеңберлі жалдан тұрады. Обаның ежелгі қабат деңгейінде екі әйел адам жерленген. Үшіншісінің жерлеу орны ерекше күрделі жасалынған. Оның қабір шұңқырының үсті екі қатар бөрене жабындысымен мұқият жабылғандығы анықталып, Күн ғибадатханасы мен о дүниелік арбаға еліктеген қатты өрттің қалдықтары табылады. Металл, ағаш, сүйек пен шыныдан жасалған ерекше сәнді заттар бұл обаның дәрежесі жоғары әулеттен шыққан әйелге тиесілі екендігін білдіреді.
Деректер
-
Алтынбеков К. Возрожденная из пепла. Реконструкция по материалам погребения жрицы из комплекса Таксай-1. – Алматы: «Остров Крым», 2013. – 64 с.
-
Влияния ахеменидской культуры в Южном Приуралье (V–III вв. до н.э.) / Ин-т переднеазиат. археологии Свобод. Ун-та (Берлин), ФГБУ ИА РАН; под ред. М.Ю. Трейстера и Л.Т. Яблонского. – М.: ТАУС, 2012. – Т. 2. – 468 с.
-
Лукпанова Я.А. Реконструкция женского костюма из элитного погребения Таксай-1: взгляд археолога // Поволжская археология. – 2017. – № 1 (19). – С. 145–156.
-
Сдыков М.Н., Лукпанова Я.А. Ранние кочевники Западного Казахстана (на примере комплекса Таксай-1). –Уральск: «Полиграфсервис», 2013. – 292 с.
Дереккөз: https://archaeology.kz/mura?id=419ттт